<<Geri
baský malzemesi üzerine geçiþini tayin eden özelliðine mürekkebin reolojisi veya
akýþý denir. Mürekkeplerde kullanýlan pigmentlerin reolojik özelliklere çok büyük
etkisi vardýr. Reoloji mürekkebin viskozite, akýþ sýnýrý, tiksotropi, yapýþkanlýk gibi
özelliklerinin tümünü içine alýr. Bir mürekkebin reolojik özelliklerini baský yapýlacak
makinanýn özelliklerine ayarlamak lazýmdýr. Örneðin makinanýn hýzý fazla ise
viskozite ve akýþkanlýk o kadar düþük olmalýdýr.
Viskozite sývýlarýn akmaya karþý gösterdikleri direnç olarak tarif edilir. Baský sýrasýnda
viskozitenin yüksek olmasý mürekkebin baský makinasýnda ki akýþkanlýðýný azaltýr ve
kaliteli baský yapýlmasýna imkan vermez. Dolayýsý ile mürekkebin viskozitesini renk
þiddetini de göz önüne alarak uygun vernikle açýp yine uygun bir solventle baský
makinasýnýn çalýþma viskozitesine getirmek gerekir. Flekso ve Tifdruk sistemlerinde
çalýþma viskozitesi genel olarak18-22 saniye /20 °C Ford Cup 4 verilir. Mürekkebin
yapýþkanlýðý fazla olursa baský sonrasýnda baský yapýlacak malzeme kliþe veya
silindire yapýþýr. Bir mürekkebin viskozitesi Viscozimetre denilen cihazlarla ölçülür.
Flekso ve Tifdruk mürekkeplerinin viskoziteleri genelde Zahn, Dyn ve Ford Cup : 4 ile
ölçülür. Viskozite daima sýcaklýða baðlý olarak deðiþir. Viskozite sýcaklýkla ters
orantýlýdýr. Mürekkeplerde viskozite kontrolü muayyen sýcaklýkta yapýlmalýdýr. Bu
deðer 20 °C veya 25 °C olabilir. Viskozimetrelerde 100 ml'lik sývýnýn akýþ hýzý
muayyen bir sýcaklýkta saniye olarak bulunur. Zahn, Dyn ve Ford Cup'lar arasýndaki
fark bu viskozimetrelerin delik çaplarýnýn farklý olmasýndan kaynaklanmaktadýr.
Üç viskozimetrede ölçülen viskozite deðerlerinin birbirine muadil cetvelleri vardýr.
Viskozite, mürekkebin solvent kaldýrma özelliði ve katý maddesiyle birlikte test
edilmelidir. Yani viskozitesi yüksek olan bir mürekkep çok solvent kaldýracak
anlamýna gelmez. Burada mürekkebin katý maddesi devreye girer. Viskozitenin
sýcaklýkla deðiþmesi söz konusu olduðundan baský makinelerindeki haznelerde
bulunan mürekkeplerin sýcaklýðý çok önemlidir. Özellikle kýþ aylarýndaki haznelerde
bulunan mürekkep sýcaklýklarýn 18-20 °C ye getirilmesi þarttýr.
Flekso ve Tifdruk mürekkeplerinde aranan özellikler þöyle sýralanabilir :
a) Sabun ve alkali dayanýklýlýðý,
b) Isý dayanýklýlýðý,
c) Parafin dayanýklýlýðý,
d) Suya dayanýklýlýk,
e) Yaða dayanýklýlýk,
f) Iþýk haslýðý,
g) Sürtünmeme dayanýklýlýðý,
h) Toksidite Bir mürekkepte aranacak özellikleri mürekkep üretici veya
pazarlayýcýsýnýn baskýcýlardan yani matbaacýlardan istemesi gerekir.
Yine bir mürekkep üreticisi veya pazarlayýcýsýnýn isteyeceði diðer bilgiler þunlardýr ;
a) Baský yapýlacak malzemenin cinsi (kaðýt, PE, OPP vs.)
b) Bu malzemeyle yapýlacak daha sonraki tatbikatlar,
(Laminasyon, Cold seal aplikasyonlarý vs.)
c) Mürekkepte aranan özellikler, (sabun ve ýsý dayanýklýlýðý)
d) Kullanýlacak baský metodu (Rotogravür, Flekso, Ofset vs.)
e) Baský makinasý hýzlý, kurutma metodu,
f) Kullanýlan solvent cinsleri,
g) Transparan, örtücü mürekkep kullanýmý söz konusu mu ?
Baskýlarda üst lak var mý? Mürekkep vermede dikkat edilecek hususlar :
1) Mürekkebin kalýnlýðýný ayarlamak.
a) Bu iþlem akort düðmesi dediðimiz, haznenin arkasýnda bulunan vidalarla yapýlýr.
Vidalar açýldýkça mürekkep, o vida hizasýnda daha fazla verilir.
b) Baský alanýna daha da çok mürekkep verilmesi gerektiðinde, haznenin altýndaki
býçak ayar vidasý gerektiði kadar boþaltýlýr.
2) Kâðýdýn mat ve parlak oluþuna göre mürekkep vermek.
3) Zemin baskýsý olan yere daha fazla mürekkep vermek.
Baskýya göre mürekkep kullanýmý :
1) Mürekkepler mümkün olduðunca tabii halde kullanmalý.
2) Segatif 2. renkten sonra azar azar katýlarak kullanmalý.
3) Basýlacak iþin durumuna göre mürekkep hazýrlamalý.
4) Basýlacak iþ tramlý ise þeffaf mürekkep kullanmalý.
5) Renk yapýlacak ise çok az yapýlmalý ve orijinale uygun renk bulununca ayný
oranlarda karýþtýrýlarak çoðaltmalý.
6) Renk yapýlýrken beyaz mürekkep kullanýlacaksa örtücü olmayan beyaz kullanmalý.
7) Baskýya açýk renkten baþlamalý.
8) Mürekkebi çoðaltma veya þeffaflaþtýrma iþleminde, renksiz boya yani transparan
ilave edilmelidir.
Flekso Ve Fotogravür Mürekkeplerinin Özellikleri
Bir mürekkebin üretiminden silindir veya kliþeye kadar akýþýný, silindir ve kliþedenbaský malzemesi üzerine geçiþini tayin eden özelliðine mürekkebin reolojisi veya
akýþý denir. Mürekkeplerde kullanýlan pigmentlerin reolojik özelliklere çok büyük
etkisi vardýr. Reoloji mürekkebin viskozite, akýþ sýnýrý, tiksotropi, yapýþkanlýk gibi
özelliklerinin tümünü içine alýr. Bir mürekkebin reolojik özelliklerini baský yapýlacak
makinanýn özelliklerine ayarlamak lazýmdýr. Örneðin makinanýn hýzý fazla ise
viskozite ve akýþkanlýk o kadar düþük olmalýdýr.
Viskozite sývýlarýn akmaya karþý gösterdikleri direnç olarak tarif edilir. Baský sýrasýnda
viskozitenin yüksek olmasý mürekkebin baský makinasýnda ki akýþkanlýðýný azaltýr ve
kaliteli baský yapýlmasýna imkan vermez. Dolayýsý ile mürekkebin viskozitesini renk
þiddetini de göz önüne alarak uygun vernikle açýp yine uygun bir solventle baský
makinasýnýn çalýþma viskozitesine getirmek gerekir. Flekso ve Tifdruk sistemlerinde
çalýþma viskozitesi genel olarak18-22 saniye /20 °C Ford Cup 4 verilir. Mürekkebin
yapýþkanlýðý fazla olursa baský sonrasýnda baský yapýlacak malzeme kliþe veya
silindire yapýþýr. Bir mürekkebin viskozitesi Viscozimetre denilen cihazlarla ölçülür.
Flekso ve Tifdruk mürekkeplerinin viskoziteleri genelde Zahn, Dyn ve Ford Cup : 4 ile
ölçülür. Viskozite daima sýcaklýða baðlý olarak deðiþir. Viskozite sýcaklýkla ters
orantýlýdýr. Mürekkeplerde viskozite kontrolü muayyen sýcaklýkta yapýlmalýdýr. Bu
deðer 20 °C veya 25 °C olabilir. Viskozimetrelerde 100 ml'lik sývýnýn akýþ hýzý
muayyen bir sýcaklýkta saniye olarak bulunur. Zahn, Dyn ve Ford Cup'lar arasýndaki
fark bu viskozimetrelerin delik çaplarýnýn farklý olmasýndan kaynaklanmaktadýr.
Üç viskozimetrede ölçülen viskozite deðerlerinin birbirine muadil cetvelleri vardýr.
Viskozite, mürekkebin solvent kaldýrma özelliði ve katý maddesiyle birlikte test
edilmelidir. Yani viskozitesi yüksek olan bir mürekkep çok solvent kaldýracak
anlamýna gelmez. Burada mürekkebin katý maddesi devreye girer. Viskozitenin
sýcaklýkla deðiþmesi söz konusu olduðundan baský makinelerindeki haznelerde
bulunan mürekkeplerin sýcaklýðý çok önemlidir. Özellikle kýþ aylarýndaki haznelerde
bulunan mürekkep sýcaklýklarýn 18-20 °C ye getirilmesi þarttýr.
Flekso ve Tifdruk mürekkeplerinde aranan özellikler þöyle sýralanabilir :
a) Sabun ve alkali dayanýklýlýðý,
b) Isý dayanýklýlýðý,
c) Parafin dayanýklýlýðý,
d) Suya dayanýklýlýk,
e) Yaða dayanýklýlýk,
f) Iþýk haslýðý,
g) Sürtünmeme dayanýklýlýðý,
h) Toksidite Bir mürekkepte aranacak özellikleri mürekkep üretici veya
pazarlayýcýsýnýn baskýcýlardan yani matbaacýlardan istemesi gerekir.
Yine bir mürekkep üreticisi veya pazarlayýcýsýnýn isteyeceði diðer bilgiler þunlardýr ;
a) Baský yapýlacak malzemenin cinsi (kaðýt, PE, OPP vs.)
b) Bu malzemeyle yapýlacak daha sonraki tatbikatlar,
(Laminasyon, Cold seal aplikasyonlarý vs.)
c) Mürekkepte aranan özellikler, (sabun ve ýsý dayanýklýlýðý)
d) Kullanýlacak baský metodu (Rotogravür, Flekso, Ofset vs.)
e) Baský makinasý hýzlý, kurutma metodu,
f) Kullanýlan solvent cinsleri,
g) Transparan, örtücü mürekkep kullanýmý söz konusu mu ?
Baskýlarda üst lak var mý? Mürekkep vermede dikkat edilecek hususlar :
1) Mürekkebin kalýnlýðýný ayarlamak.
a) Bu iþlem akort düðmesi dediðimiz, haznenin arkasýnda bulunan vidalarla yapýlýr.
Vidalar açýldýkça mürekkep, o vida hizasýnda daha fazla verilir.
b) Baský alanýna daha da çok mürekkep verilmesi gerektiðinde, haznenin altýndaki
býçak ayar vidasý gerektiði kadar boþaltýlýr.
2) Kâðýdýn mat ve parlak oluþuna göre mürekkep vermek.
3) Zemin baskýsý olan yere daha fazla mürekkep vermek.
Baskýya göre mürekkep kullanýmý :
1) Mürekkepler mümkün olduðunca tabii halde kullanmalý.
2) Segatif 2. renkten sonra azar azar katýlarak kullanmalý.
3) Basýlacak iþin durumuna göre mürekkep hazýrlamalý.
4) Basýlacak iþ tramlý ise þeffaf mürekkep kullanmalý.
5) Renk yapýlacak ise çok az yapýlmalý ve orijinale uygun renk bulununca ayný
oranlarda karýþtýrýlarak çoðaltmalý.
6) Renk yapýlýrken beyaz mürekkep kullanýlacaksa örtücü olmayan beyaz kullanmalý.
7) Baskýya açýk renkten baþlamalý.
8) Mürekkebi çoðaltma veya þeffaflaþtýrma iþleminde, renksiz boya yani transparan
ilave edilmelidir.